1. Դարբինյան Ա. Վ. Հայաստանը միջազգային տնտեսական ինտեգրացման գործընթացում // Երևան, «Պետական ծառայություն», 2000,<br><br>2. Կասիմյան Մ. Ս., Հայ-վրացական առևտրատնտեսական համագործակցության տնտեսաչափական գնահատականը Եվրոպական կրթական տարածաշրջանային ակադեմիա, գիտական հոդվածների ժողովածու, Ե., 2013,<br><br>3. Կասիմյան Մ. Ս., Հայաստան-Վրաստան տնտեսական համագործակցության զարգացման հեռանկարները, ատենախոսություն,<br><br>4. Կարապետյան Ռ., Վրաստանի հայ համայնքը և նրանում առկա խնդիրների արծարծումները հայ- վրացական միջպետական հարաբերություններում, Օրենք և իրականություն 1, հունվար 2012թ.,<br><br>5. Կարապետյան Ռ., Տնտեսական գործոնը որպես հայ- վրացական հարաբերությունների կարևոր ուղղություն,<br><br>6. Կարապետյան Ս., «Վրաց պետական քաղաքականությունը և հայ մշակույթի հուշարձանները 1988-1998 թթ.»,<br><br>7. Հայրապետյան Ա. Կ., Վրաց-Աբխազկան հակամարտության իրավական տեսանկյունները,<br><br>8. Մինասյան Ս., Վրաստանի էթնիկական փոքրամասնություններ, Ե., 2006,<br><br>9. Շահնազարյան Ա. Բ., Հայ – Վրացական հարաբերությունները 1990-ական թվականների սկզբներին,<br><br>10.Պետրոսյան Դ. Տ, Սամցխե-Ջավախքի ու Ծալկայի պատմաքաղաքական և ժողովրդագրական իրավիճակը,<br><br>11. Ռուսեցկի Ալեքսանդր, «Նեզավիսիմայա Գազետա» Երևան 2008,<br><br>12. Սարգսյան Հ., Տնտեսական քաղաքականությունը Հայաստանում. պետության դերը, ՌԱՀՀԿ, Եր., 2001,<br><br>13. Սարգսյան Վ., Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմը և Վրաստանը, «Դրօշակ», թիվ 11 (1645), նոյեմբեր, 2020 թ.,<br><br>14. Սարգսյան Վ., Հարավօսական հիմնահարցի մասին, 21-րդ ԴԱՐ, N 4, 2018,<br><br>15. Սարգսյան Վ., Սամցխե-Ջավախք-Թռեղքը, Հայ-վրացական հարաբերությունների հոլովույթում, Ե., 2006,<br><br>16. Փախլյան Ա., Ռուս-վրացական հարաբերությունների ազդեցությունը ՀՀ արտաքին առևտրի վրա // Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, N 3,<br><br>17. Акопян Татул, Карабахский дневник. Год 89-ый; Члены комитета «Карабах» выходят на свободу,<br><br>18. Алексей Зверев. Этнические конфликты на Кавказе. (1988—1994 г.). Contested Borders in the Caucasus, ed. Bruno Coppieters ISBN 90 5487 1172 NUGI 654. VUB University Press (1996),<br><br>19. Антадзе И., Парламентские выборы в Грузии. // Центральная Азия и Кавказ. – 1999. – № 5,<br><br>20. Артём Кречетников. Тбилиси-89: «Ночь сапёрных лопаток» (рус.), «Русская служба Би-би-си» // news.bbc.co.uk (7 апреля 2009 года),<br><br>21. Ворм С., Грузия: гвардия вышла из леса // Коммерсантъ-Власть. — 1991. — 9 сентября,<br><br>22. Гаджиев К. С., Геополитика Кавказа, М., Международные отношения, 2003,<br><br>23. Гамсахурдиа З.К. Духовная миссия Грузии // Вестник Грузии. – 1991. – 31 марта,<br><br>24. Гачечиладзе Р.Г., Многопартийные выборы в Грузии // Социс. – 1991. – № 5,<br><br>25. Горбачёв-Ельцин, 1500 дней политического противостояния, М., Терра, 1992,<br><br>26. Горбачёв М., Декабрь-91., Моя позиция, М., Новости, 1992,<br><br>27. Демоян Айк. Турция и Карабахский конфликт. Историко-сравнительный анализ. Ереван, 2006,<br><br>28. Здравомыслов А.Г., Межнациональные конфликты в постсоветском пространстве., М., Аспект - пресс, 1997,<br><br>29. Кочиев К., Грузино-осетинский конфликт, Документы и материалы (1989–1992) / – Владикавказ – Цхинвал, 1999,<br><br>30. Кухианидзе Александр, Армянское и Азербайджанское меньшинства в Грузии. О национальной и внешней политике Грузии,<br><br>31. Леван Таркхинишвили, Грузия: путь к демократии? Варшава, июнь 1997 г.,<br><br>32. Мачавариани Гурам, Внешняя политика Грузии на Южном Кавказе (1991–2016 гг.), Москва 2017г.,<br><br>33. Минасян Сергей, Этнические меньшинства Грузии: Потенциал интеграции на примере армянского населения страны, Ереван, 2006,<br><br>34. Папазян В., «Основное направление внешняя политика РА», см. «Айастани Анрапетутюн», 18.09.1996г,<br><br>35. Саркисян В., Самцхе-Джавахк-Трехх в контексте отношений Республика АрменияГрузия (конец 1980-х гг-2003г.), автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук по специальности 07.00.01//«История Армении», Ер., 2010,<br><br>36. Согрин В., Политическая история современной России, 1985—1994: от Горбачёва до Ельцина, М., Прогресс — Академия, 1994,<br><br>37. Тедеева У.Ш. Грузино-осетинские противоречия: социальные и идеологические основы (XIX – 90-е гг. ХХ в.). – Владикавказ: ГОУ ВПО СОГМА, 2011,<br><br>38. Чешко С.В., Распад СССР: этнополитический анализ. М., ИЭА РАН, 2000,<br><br>39. Шубин А.В., Парадоксы перестройки., Упущенный шанс СССР., М., Вече, 2005,<br><br>40. Эдик Минасян, АРМЯНО-ГРУЗИНСКИЕ ОТНОШЕНИЯ В 1991–2011 ГГ.,<br><br>41. Antonenko O. Assessment of the Potential Implications of Akhalkalaki Base Closure for the Stability in Southern Georgia,<br><br>42. Cornell Svante, Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, Routledge, 2005,<br><br>43. Dieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I,<br><br>44. Medvedev R.A., The Soviet Union: the last year of life, Moscow, Prava cheloveka Publ., 2003,<br><br>45. Smith G., Nationalities policy from Lenin to Gorbachev // The nationalities question in the Soviet Union / ed. by Smith G. London, New York: Longman, 1990,<br><br>46. Ronald Grigor, Suny (1994), The Making of the Georgian Nation,<br><br>47. Wheatley J. The Integration of National Minorities in the Samtskhe-Javakheti and KvemoKartli provinces of Georgia, Flensburg, 2009,<br><br>Հոդվածներ<br><br>1. Հայաստան-Վրաստան հարաբերություններ. չօգտագործված հնարավորություններ, ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիր (ՄԱԶԾ), Հայաստան, Ե., 2007,<br><br>2. Հարությունյան Մենուա, «Դե Ֆակտո» N73 Երևան 2012թ,<br><br>3. ՀՀ-ի և Վրաստանի գործադիր իշխանությունների ձևավորման առանձնահատկությունները,<br><br>4. ՀՀ երկկողմ համաձայնագրերի ստորագրման և վավերացման ցանկ, Երևան 2011,<br><br>5. Խորհրդային Ղարաբաղ 13 մարտի, 1991թ.,<br><br>6. Սարգսյան Վահե / Ջավախքյան զարգացումներ,<br><br>7. Վարդերի հեղափոխություն, 17.08.2014թ.,<br><br>8. За народное согласие и российское возрождение. Предвыборная программа блока общественно - патриотических движений России // Россия: издание избирателей и народных депутатов СССР клуба «Россия». № 4, февраль 1990<br><br>9. Заря Востока., 1989, 30 апреля,<br><br>10. Коммунисты — вперёд! // Коммерсантъ-Власть. — 1991. — 14 октября,<br><br>11. Парламент Грузии, 09.08.2018г.,<br><br>12. Правда, 27 ноября 1991,<br><br>13. Российская газета. 26 декабря 1991,<br><br>14. Сборник статистических материалов 1990, Москва, «Финансы и статистика». Государственный комитет СССР по статистике, 1991,<br><br>15. Свободная Грузия. 1994, 17 мая,<br><br>16. Article 169 of the Tax Code of Georgia,<br><br>17. Article 197, Chapter XXVII of the Tax Code of Georgia,<br><br>18. Postсоветское: Дискурсы и практики: Сборник статей. Ер.: Фонд Конрада Аденауэра; армянский центр гуманитарных исследований, 2019,<br><br>19. The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West, 2005,<br><br>20. The long arms of the bear, ''Newsweek'', 31 January 1994,<br><br>

Ներածություն<br><br>ԳԼՈՒԽ 1. ԽՍՀՄ փլուզումը և Վրաստանի ներքաղաքական գործընթացները 1990-ականների սկզբներին<br><br>1.1 ԽՍՀՄ փլուզումը և Վրաստանի անկախության հռչակումը<br><br>1.2 Գամսախուրդիայի իշխանությունը և Վրաստանի ներքաղաքական անկայունությունը (նրա հակահայկական քաղաքականությունը)<br><br>ԳԼՈՒԽ 2. քաղաքական փոխհարաբերությունները Շևարդնաձեի կառավարման տարիներին<br><br>2.1 Դիվանագիտական կապերի հաստատումը և հայ – վրացական քաղաքական հարաբերությունների սկզբնավորումը<br><br>2.2 Վրացահայությունը, որպես հայ-վրացական հարաբերություններն ամրապնդող գործոն<br><br>ԳԼՈՒԽ 3. Հայաստան-Վրաստան առևտրատնտեսական փոխհարաբերությունները<br><br>3.1. Հայաստանի շրջափակումը և վրացական տարանցման հիմնախնդիրները Արցախյան առաջին պատերազմի ընթացքում<br><br>3.2 Հայ-վրացական առևտրատնտեսական գործընկերությունը<br><br>Եզրակացություն