referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1. M.Hager. <> Collie’rs Weekly, August 7, 1948, p.24
2. Николаева Т.М. От звука к тексту . – М.: 2000, 21-32
3. Баранов А.Г. Текстоцентрическая концепция модальности. – Краснодар: Кубанский гос. ун.-т, 1986 – стр. 20
4. Гальперин И.Р. О принципах семантического анализа стилистически маркированных отрезков текста // Принципы и методы семантических исследовании. - М.: Наука, 1976 стр. 267-290.
5. Гальперин И.Р. Информативность единиц языка.–М.: Высш. Школа, 1974 стр. 173
6. Змиевская Н.А. Субъективно-оценочная модальность в художественном тексте // Сб. Науч. Тр. МГПИИЯ. – М.: МГПИИЯ. 1981. Вып. 174, стр. 112-127
7. Бабенко Л.Г. и др. Лингвистический анализ художественного текста. Екатеринбург, 2000, стр. 14-19
8. Ветловская В.Е. Отношение автора к речи персонажи //Изв. АН СССР. ОЛЯ. – М.: 1969. Т.28, вып. 4 – стр. 316-329
9. Горделий З.Д. Модальная структура текста эссе: Дис. …канд.филол наук. – М.: 1991, стр 192
10. Швейцер А.Д.К проблеме социалньно-коммуникативнвго анализа текста //Сб. науч. тр. МГПИИЯ им М.– М.: МГПИИЯ, 1976.–Вып. 103, стр. 264-273
11. Нонезян Э.Взаимноотношение текста и контекста в свете реализации художественного текста // Сб. науч. тр. – Ереван 1998, стр. 137-141

Fiction cited
1. N. Monssarrat <>
2. W. Saroyan <>

description_2

1. CONTENTS
2. INTRODUCTION
3. CHAPTER 1
4. CHAPTER 2:
5. CONCLUSION
6. REFERANCES

title_arm The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story title_eng convertot_1 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_2 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_3 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_4 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_5 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_6 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_7 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_8 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_9 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_10 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_11 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_13 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_14 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_15 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_16 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_17 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story convertot_18 The influence of the author’s modality on the perception and comprehension of the short story

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

Օգտագործված աղբյուրների և գրականության ցանկ

1/աղբյուրներ
1. Аппиан Александрийский. Римская история. Москва, 1998
2. Дион Кассий. Римская история . СПб. 2011
3. Иосиф Флавий. Иудейские древности. Книга XIII. Ростов-на-Дону,2000
4. Марк Юниан Юстин. Эпитома сочинения Помпея Трога История Филиппа . СПб. 2005
5. Павсаний. Описание Эллады. / Пер. Кондратьева. С. П., Т. 1. СПб. 1996
6. Плутарх. Сравнительные жизнеописания. Т. I . Москва, 1994
7. Полибий. Всеобщая история. Москва ,2007
8. Феокрит. Идиллии (Отрывки) Том 1. Москва, 1965

2/ գրականություն
1. Հին Հունաստանի պատմություն, խմբ. Ավդիև Վ.Ի. , Եր. 1982
2. Մանանդյան Հ., Քննական տեսություն հայ ժողովրդի պատմության, հ. Ա, Եր. 1977
3. Бенгтсон Г. Правители эпохи эллинизма. Пер. с. нем. Предисл. Фролова. Э.Д.- Москва ,1982
4. Бивен Э. Династия Птолемеев. История Египта в эпоху эллинизма / Пер. с англ. Шуликовой Т. М., Москва,2011
5. Жигунин В. Д. Международные отношения эллинистических государств в 280—220 гг. до н. э. — Казань,1980.
6. История дипломатии с древнейших времен до нового времени. Том 1, / Ред. Потемкин В. - Москва,1941
7. История Древнего мира, том 2. Расцвет Древних обществ. / Ред. Дьяконова И.М., Нероновой В. Д.,Свенцицкой И.С. Москва,1983
8.Сергеев В.С., История древней Греции, СПб. 2002
9. Christelle Fischer-Bovet , Army and society in Ptolemaic Egypt . Stanford ,July 2008
10. Manning J.G. , The last pharaohs . Egypt under the Ptolemais , 305-30 BC.. New Jersey 2010
11.http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/5*.html#62%20Polybius
12.http://fact.am/archives/8297
13.http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%AC%D5%A5%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%A1
14.http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1250
15. http://www.touregypt.net/featurestories/ptolemy1.htm

description_2

Նախաբան 
Գլուխ I-Պտղոմեոսյան Եգիպտոսի արտաքին քաղաքականությունը Ք.ա. IV-III դարերում
Գլուխ II- Պտղոմեոսյան Եգիպտոսի միջազգային կացությունը Ք.ա. III – II դարերում 
Գլուխ III- Պտղոմեոսյան Եգիպտոսի արտաքին քաղաքականությունը Ք.ա. II-I դարերում
Վերջաբան
Օգտագործված աղբյուրների և գրականության ցանկ

title_arm Եգիպտոսի արտաքին քաղաքականությունը Ք.ա. IV-Iդարերում title_eng convertot_1 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_2 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_3 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_4 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_5 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_6 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyuny Q.a. IV-Idarerum convertot_7 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_8 Egiptosi artaqin qaghaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_9 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_10 Egiptosi artaqin qaghaqakanutyuny Q.a. IV-Idarerum convertot_11 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_13 Egiptosi artaqin qaxaqakanutjun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_14 Egiptwsi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_15 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum convertot_16 Egiptosi artaqin qaxaqakanytyyn@ Q.a. IV-Idarerym convertot_17 Egiptosi artakin kaxakakanutyun@ K.a. IV-Idarerum convertot_18 Egiptosi artaqin qaxaqakanutyun@ Q.a. IV-Idarerum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1. Фонер Ф. Джек Лондон — американский бунтарь. М : Прогресс, 1966. 
2. Ջ. Լոնդոն, Սպիտակ ժանիք, թարգմանությունը՝ Վ. Միքայելյանի
3. Быков, Виль. Джек Лондон. Саратов: Изд-во гос. ун-та, 1968.
4. Ջեկ Լոնդոն։ ''Սեր դեպի կյանք'' պատմվածքների հավաքածու։ ''Приокское книжное издательство'' հրատարակչություն, Տուլա, 1981թ. ''Ջեկ Լոնդոն''

description_2

Ներածություն

1.’’Սպիտակ ժանիք’’ գայլի պատմությունը

2.Սպիտակ ժանիքը և Աստվածները

Եզրակացություն

Օգտագործված գրականության ցանկ

 

 

title_arm ’’Սպիտակ ժանիք’’ գայլի պատմությունը title_eng convertot_1 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_2 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_3 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_4 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_5 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_6 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyuny convertot_7 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_8 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_9 ’’Spitak ghaniq’’ gayli patmutyun@ convertot_10 ’’Spitak ghaniq’’ gayli patmutyuny convertot_11 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_13 ’’Spitak janiq’’ gajli patmutjun@ convertot_14 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_15 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@ convertot_16 ’’Spitak janiq’’ gayli patmytyyn@ convertot_17 ’’Spitak janik’’ gayli patmutyun@ convertot_18 ’’Spitak janiq’’ gayli patmutyun@

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1.    Ավետիսյան Յու., Արևմտահայ բանաստեղծության լեզուն, Երևան, 2002:
2.    Ավետիսյան Յու., Հայոց լեզու և խոսքի մշակույթ,  Երևան, 2015:
3.    Եզեկյան Լ., Հայոց լեզվի ոճագիտություն ¥ուսում. ձեռնարկ¤, Երևան, 2003:
4.    §Երեկոյան Երևան¦, փետր. 18, Երևան, 1989:
5.    Զեյթունցյան Պ., Ամենատխուր մարդը, Երևան, 1981:
6.    Զեյթունցյան Պ., Ընտիր երկեր երկու հատորով, հ. 1, Երևան, 1987:
7.    Զեյթունցյան Պ.,   Հիսուս Նազովրեցին  և նրա երկրորդ աշակերտը, Երևան,  1999:
8.    Հովհաննիսյան Մ., Անձնավորման ոճական հնարանքը Վահան Տերյանի չափածոյում // Կան¬թեղ (գիտ. հոդվածների ժող. ),Երևան,  2009, №3(40):
9.    Մարության Ա., Եղիշե Չարենցի չափածոյի լեզուն ու ոճը, Երևան, 2003:
10.    Մարության Ա., Հայոց լեզվի ոճաբանություն, Երևան,  2000:
11.    §Մաթևոսյանական արձագանքներ¦, Վանաձոր, 2005:
12.    Մելքոնյան Ս., Ակնարկներ հայոց լեզվի ոճաբանության, Երևան, 1984:
13.    Մութաֆյան Լ., Պերճ Զեյթունցյանի ժամանակը, Երևան, 2014:
14.    Պողոսյան Պ., Խոսքի մշակույթի և ոճագիտության հիմունքներ, հ. 2, Երևան, 1991:
15.    Տեր-Մինասյան Ա., §Կոչեմ ապրողաց¦-ի հասցեատերերը, Երևան, 2008: 
16.    Տեր-Մինասյան Ա., Կրթությունը և գիտությունը Արցախում, 3/4, Երևանի պետհամալսարան, 2008:
 

description_2

 

1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ   
2. ԱՌԱՋԻՆ ԳԼՈՒԽ
3. ԹԱՆՁՐԱՑԱԿԱՆ ԳՈՅԱԿԱՆՆԵՐԻ ԱՆՁՆԱՎՈՐՈՒՄԸ
4. ԵՐԿՐՈՐԴ ԳԼՈՒԽ
5. ՎԵՐԱՑԱԿԱՆ  ԳՈՅԱԿԱՆՆԵՐԻ ԱՆՁՆԱՎՈՐՈՒՄԸ
6. ԵՐՐՈՐԴ ԳԼՈՒԽ
7. ԱՆՁՆԱՎՈՐՄԱՆ ՔԵՐԱԿԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ
8. ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ
9. ՕԳՏԱԳՈՐԾԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

title_arm Անձնավորման քերականական միջոցները title_eng convertot_1 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_2 Andznavorman qerakanakan mijocner@ convertot_3 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_4 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_5 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_6 Ancnavorman qerakanakan mijocnery convertot_7 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_8 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_9 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_10 Anznavorman qerakanakan mijocnery convertot_11 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_13 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_14 Ancnavwrman qerakanakan mijwcner@ convertot_15 Ancnavorman qerakanakan mighocner@ convertot_16 Ancnavorman qerakanakan mijocner@ convertot_17 Ancnavorman kerakanakan mijocner@ convertot_18 Ancnavorman qerakanakan mijocner@

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1. Հովհաննիսյան Բ., Շեքսպիրի սոնետների գրական պատմության և դրանց լեզվաոճական մեկնաբանության շուրջ, ԼՀԲ,  2009/3
2. Մուրադյան Ն., Շեքսպիրի կյանքը, Երևան, «Սովետական գրող», 1986, 100 էջ
3. Ռոգով Վ., Պատմության փիլիսոփայությունը Շեքսպիրյան երկերում, ՊԲՀ, 1967/2
4. Վիլյամ Շեքսպիր,  Մակբեթ, անգլերենց թարգմանությունը՝ Հ. Մասեհյանի, Երևան, «Հայաստան» հրատարակչություն,  1971
5. Гражданская З.Т. От Шекспира до Шоу: Английские писатели XVI – XX вв. – М.: Просвещение, 1992. – 191с.
6. Морозов М.. Шекспир, Бернс, Шоу... , Автор вступительной статьи и составитель сборника и редактор Ю. Шведов М., "Искусство", 1967
7. Урнов М.В. Вехи традиции в английской литературе.М.: Художественная литература, 1986.
8. Шведов Ю. Ф. Эволюция шекспировской трагедии. - М.: “Искусство”, 1975.
9. Шведов Ю. Ф., Исторические хроники Шекспира, изд. МГУ, 1964.

description_2

Ներածություն

Գլուխ 1. Շեքսպիրի ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը

Գլուխ 2. Շեքսպիրի «Մաքբեթը» ողբերգությունների շարքում

Գլուխ 3. Կրքերի բախումը «Մակբեթ»-ում

Եզրակացություն

Օգտագործված գրականության ցանկ

 

title_arm Շեքսպիրի «Մաքբեթը» ողբերգությունների շարքում title_eng convertot_1 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_2 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_3 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_4 Zeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri zarqum convertot_5 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_6 SHeqspiri «Maqbety» oxbergutyunneri sharqum convertot_7 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_8 SHeqspiri «Maqbet@» oghbergutyunneri sharqum convertot_9 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_10 Seqspiri «Maqbety» oghbergutyunneri sarqum convertot_11 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_13 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutjunneri sharqum convertot_14 SHeqspiri «Maqbet@» wxbergutyunneri sharqum convertot_15 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum convertot_16 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergytyynneri sharqym convertot_17 SHekspiri «Makbet@» oxbergutyunneri sharkum convertot_18 SHeqspiri «Maqbet@» oxbergutyunneri sharqum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1.    Ահարոնյան Ա., ժողովածու երկերի, Վենետիկ-Ս. Ղազար, 1948:
2.    Ահարոնեան Ա., Ժողովածու երկերի, հ. Բ, Թեհրան, 1982:
3.    Լեո, Երկերի ժողովածու, հ. 9, Երևան, 1989:
4.    Հայկական  հարց: Հանրագիտարան: Երևան, 1996:
 

description_2

1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
2. ՊԱՆԴԽՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍԻՐՈ ԹԵՄԱՆ §ԱՆՀԱՎԱՏ¦ ԵՎ "ՍԵՎ ՕՐԵՐ" ՎԻՊԱԿՆԵՐՈՒՄ
3. ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ
4. ՕԳՏԱԳՈՐԾԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

title_arm Պանդխտության և սիրո թեման Անհավատ և Սև օրեր վիպակներում title_eng convertot_1 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_2 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_3 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_4 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_5 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_6 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_7 Pandkhtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_8 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_9 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_10 Pandkhtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_11 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_13 Pandxtutjan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_14 Pandxtutyan EV sirw teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_15 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_16 Pandxtytyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerym convertot_17 Pandxtutyan EV siro teman Anhavat EV SEV orer vipaknerum convertot_18 Pandxtutyan YEV siro teman Anhavat YEV SYEV orer vipaknerum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1. Басовска я Н. И Столетняя война 1337—1453 гг.: Учеб. пособие для сту д. вузов, об у чающихся по спец. «История».— М.: Высш. шк. 1985
2. Басовская Н. И. Столетняя война: леопард против лилии. — М.: Астрель, АСТ, 2007
3. Перруа Э. Столетняя война. Пер. с франц. М. Ю. Некрасова . - СПб . : Издательская группа <<Евразия>>, 2002
4. Истопия дипломатии под редакий Громыко, том 1, Москва, 1959
5. Истопия дипломатии под редакий В. Потемкина, том 1,Москва, 1941
6. Манфред, История Франции, 1972
7. Виппер, История средних веков, Киев, 1996
8. Всемирная история под редакий Сидорова, том 3, 1957,
9. Documents relating to the Anglo-French Negotiations of 1439 / Ed. С T. Allmand. — Camden Miscellany. L., 1972
10. The Anglo-French negotiations at Bruges 1374—1377 / Ed. E. Perroy. — Camden Miscellany. L., 1952
11. Seward D. The Hundred Years War. The Eng lish in France, 1337—1453. L., 1978
12. Anglo-Scottish Relations, 1174—1328 / Ed. E. L. Stones. L., 1965
13. Les Grands traites de la Guerre de Cent ans / Publ. E. Cosneau. P., 1889
14. Foedera, conventiones, litterae, et cujuscunque generis acta publica inter reges Angliae et alios quosvis imperatores, reges, pontifices, principes, vel com mimitates / Ed. Th. Rymer V I- Х Hagae 1739—1745
15. Walsingha m Th. Historia Anglicana. — Cronica Monasterii S. Albani / Ed. H. Rily. V. 1—II. L., 1863—1864
16. Froissart J. Chronicles of England, France. Spain / TransL D. Bouchier lord Berners. L., 1812

description_2

Նախաբան 
Գլուխ I-Հարյուրամյա պատերազմի պատճառները և դիվանագիտական նախապատրաստումը
Գլուխ II-Ֆիլիպ VI Վալուայի դիվանագիտությունը(1328-1350թթ.)
Գլուխ III-Հարյուրամյա պատերազմի ավարտը և 1453թ. հաշտությունը
Վերջաբան 
Օգտագործված գրականության ցանկ 

title_arm Հարյուրամյա պատերազմ title_eng convertot_1 Haryuramya paterazm convertot_2 Haryuramya paterazm convertot_3 Haryuramya paterazm convertot_4 Haryuramya paterazm convertot_5 Haryuramya paterazm convertot_6 Haryuramya paterazm convertot_7 Haryuramya paterazm convertot_8 Haryuramya paterazm convertot_9 Haryuramya paterazm convertot_10 Haryuramya paterazm convertot_11 Haryuramya paterazm convertot_13 Harjuramja paterazm convertot_14 Haryuramya paterazm convertot_15 Haryuramya paterazm convertot_16 Haryyramya paterazm convertot_17 Haryuramya paterazm convertot_18 Haryuramya paterazm

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1

1. Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Վիճակագրական Ծառայություն՝ www.armstat.am
2. Հայաստանի Հանրապետության 2014-2025 թթ. Հեռանկարային Զարգացման Ռազմավարական Ծրագիր, ՀՀ կառավարության 2014 թվականի մարտի 27-ի N 442 - Ն որոշման
3. Կայուն Զարգացման Ծրագիր , ՀՀ կառավարության 2008 թվականի հոկտեմբերի 30-ի N 1207 - Ն որոշման

description_2 title_arm ՀՀ մարզերի տնտեսական զարգացվածության անհամաչափությունը title_eng convertot_1 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_2 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_3 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_4 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_5 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhama4aputyun@ convertot_6 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyuny convertot_7 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_8 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_9 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_10 HH marzeri tntesakan zargacvatsutyan anhama4aputyuny convertot_11 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_13 HH marzeri tntesakan zargacvacutjan anhamachaputjun@ convertot_14 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_15 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_16 HH marzeri tntesakan zargacvacytyan anhamachapytyyn@ convertot_17 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@ convertot_18 HH marzeri tntesakan zargacvacutyan anhamachaputyun@

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 <br>1.ՈՒսուցիչների ձեռնարկ<br><br><br>2.Ռ.Մուրադյան -- <<Դասղեկ>> ,Երևան 2007<br><br>3.Ղույումջյան -- <<Մանկավարժություն<br> description_2 title_arm ` Դասղեկի աշխատանքը ծնողների հետ նոր սոցիալական պայմաններում title_eng convertot_1 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_2 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_3 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_4 ` Dasxeki azxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_5 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_6 ` Dasxeki ashxatanqy cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_7 ` Dasxeki ashkhatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_8 ` Dasgheki ashxatanq@ cnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_9 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_10 ` Dasgheki askhatanqy tsnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_11 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_13 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan pajmannerum convertot_14 ` Dasxeki ashxatanq@ cnwxneri het nwr swcialakan paymannerum convertot_15 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_16 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerym convertot_17 ` Dasxeki ashxatank@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_18 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 <br>1.ՈՒսուցիչների ձեռնարկ<br><br><br>2.Ռ.Մուրադյան -- <<Դասղեկ>> ,Երևան 2007<br><br>3.Ղույումջյան -- <<Մանկավարժություն<br> description_2 title_arm ` Դասղեկի աշխատանքը ծնողների հետ նոր սոցիալական պայմաններում title_eng convertot_1 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_2 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_3 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_4 ` Dasxeki azxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_5 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_6 ` Dasxeki ashxatanqy cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_7 ` Dasxeki ashkhatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_8 ` Dasgheki ashxatanq@ cnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_9 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_10 ` Dasgheki askhatanqy tsnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_11 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_13 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan pajmannerum convertot_14 ` Dasxeki ashxatanq@ cnwxneri het nwr swcialakan paymannerum convertot_15 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_16 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerym convertot_17 ` Dasxeki ashxatank@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_18 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 <br>1.ՈՒսուցիչների ձեռնարկ<br><br><br>2.Ռ.Մուրադյան -- <<Դասղեկ>> ,Երևան 2007<br><br>3.Ղույումջյան -- <<Մանկավարժություն<br> description_2 title_arm ` Դասղեկի աշխատանքը ծնողների հետ նոր սոցիալական պայմաններում title_eng convertot_1 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_2 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_3 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_4 ` Dasxeki azxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_5 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_6 ` Dasxeki ashxatanqy cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_7 ` Dasxeki ashkhatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_8 ` Dasgheki ashxatanq@ cnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_9 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_10 ` Dasgheki askhatanqy tsnoghneri het nor socialakan paymannerum convertot_11 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_13 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan pajmannerum convertot_14 ` Dasxeki ashxatanq@ cnwxneri het nwr swcialakan paymannerum convertot_15 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_16 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerym convertot_17 ` Dasxeki ashxatank@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum convertot_18 ` Dasxeki ashxatanq@ cnoxneri het nor socialakan paymannerum

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 1. Բալյան Ա. Ա., Մանկավարժական հոգեբանության հարցեր, Երևան, 1983: <br>2. Էլկոնին Դ. Բ., Կրտսեր դպրոցականի ուսուցման հոգեբանություն, Երևան, 1975:<br>3. Խուդոյան Ս., Անձի զարգացման ճգնաժամային տարիքները, Երևան, 2004:<br>4. Կրուտեցկի Վ. Ա., Մանկավարժական հոգեբանության հիմունքները, Երևան, 1976. <br>5. Հարությունյան Ս., Մարդու հոգեսեռական զարգացման հիմունքներ. Եր., 2004:<br>6. Մանկավարժական հոգեբանության հարցեր /Խմբ.՝ Մ. Ա. Մազմանյան; խմբ.՝ Հ.Մ. Թուրունջյան/, Երևան, 1965:<br>7. Տարիքային և մանկավարժական հոգեբանություն: Ուսումնական ձեռնարկ /Խմբ.՝ Ա. Պետրովսկի/, Երևան, 1977:<br>8. Кулагина И. Ю., Колюцкий В.Н.Возрастная психология։ Полный жизненный цикл развития человека. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. — М.։ ТЦ «Сфера», 2001.-464с.<br>9. Венгер А. Л. Психологическое готовность детей к обучению в школе//Развитие мышления и умственное воспитание дошкольника. М.,1985.<br>10. Обухова Л. Ф., Детская (возрастная) психология. Учебник. -- М., Российское педагогическое агентство. 1996, 374 с.<br>11. Гуткина Н.И. Психологическая готовность к школе. М., 1993.<br>12. Выготский Л.С. Кризис семи лет// собр. соч.։ В 6 т. М.,1984, Т. 4.<br>13. Зак А. З. Развитие теоретического мышления у младших школьников. М., 1984.<br>14. Калмыкова З. И. Продуктивное мышление как основа обучаемости. М.,1981.<br>15. Липкина А. И. Самооценка школьника. М., 1976.<br><br>Էջեր |23 description_2 Ներածություն<br>Գլուխ 1. Կրտսեր դպրոցականի ընդհանուր հոգեբանական բնութագիրը<br>Գլուխ 2. Հույզերի հոգեբանական բնութագիրը, հույզերի հոգեբանական վերլուծություն<br>Գլուխ 3. Կրտսեր դպրոցականի հուզական ոլորտի առանձնահատկությունները<br>Եզրակացությու title_arm ԿՐՏՍԵՐ ԴՊՐՈՑԱԿԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ, ՀՈՒԶԱԿԱՆ ՈԼՈՐՏԻ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ title_eng convertot_1 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_2 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANDZNAHATKUTYUNNER@ convertot_3 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_4 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_5 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_6 KRTSER DPROCAKANI YNDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIRY, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNERY convertot_7 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_8 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_9 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_10 KRTSER DPROCAKANI YNDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIRY, HUZAKAN OLORTI ARANZNAHATKUTYUNNERY convertot_11 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_13 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTJUNNER@ convertot_14 KRTSER DPRWCAKANI @NDHANUR HWGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN WLWRTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_15 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_16 KRTSER DPROCAKANI @NDHANYR HOGEBANAKAN BNYTAGIR@, HYZAKAN OLORTI ARANCNAHATKYTYYNNER@ convertot_17 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@ convertot_18 KRTSER DPROCAKANI @NDHANUR HOGEBANAKAN BNUTAGIR@, HUZAKAN OLORTI ARANCNAHATKUTYUNNER@

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 description_2 title_arm Սոցիալական աշխատանք մտավոր խնդիրներ ունեցող երեխաների և նրանց ընտանիքների հետ title_eng convertot_1 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_2 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_3 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_4 Socialakan azxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_5 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_6 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc yntaniqneri het convertot_7 Socialakan ashkhatanq mtavor khndirner unecox erekhaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_8 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecogh erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_9 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_10 Socialakan askhatanq mtavor khndirner unecogh erekhaneri EV nranc yntaniqneri het convertot_11 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_13 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_14 Swcialakan ashxatanq mtavwr xndirner unecwx erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_15 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_16 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner ynecox erexaneri EV nranc @ntaniqneri het convertot_17 Socialakan ashxatank mtavor xndirner unecox erexaneri EV nranc @ntanikneri het convertot_18 Socialakan ashxatanq mtavor xndirner unecox erexaneri YEV nranc @ntaniqneri het

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 Եղիազարյան, Բենիամին Հովսեփի, Մարդկային կապիտալը հասարակության զարգացման հիմնական գործոն : Ուսումնական ձեռնարկ / Բ.Հ. Եղիազարյան, Ա.Ս. Գյուրջյան, Ն.Բ. Եղիազարյան; ՀՀ ԳԱԱ Մ. Քոթանյանի անվ. տնտես. ինստ. - Երևան : Նա Դա Մա, 2007. - 328 էջ<br><br>Ղուշչյան, Համազ Բուղդանի, Մարդկային կապիտալի վերարտադրության պետական կարգավորումը : Ուսումնական ձեռնարկ / Հ.Բ. Ղուշչյան, Ռ.Ս. Ղանթարչյան; Խմբ.՝ Ի.Տ. Տիգրանյան; Հայաստանի պետ. տնտեսագիտ. համալս. - Երևան : Տնտեսագետ, 2009. - 159 էջ<br><br>Մարզպանյան, Հ. Միգրացիայի ռիսկերը և մարդկային կապիտալի վերարտադրությունը. հարցադրումներ, հարցումներ, համադրումներ / Հ. Մարզպանյան, Ռ. Մարկոսյան, Ն. Խաչատրյան ; ԵՊՀ. - Երևան : ԵՊՀ հրատարակչություն, 2016. - 138 էջ<br><br> description_2 ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ<br>ԳԼՈՒԽ 1 ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԿԱՊԻՏԱԼԻ ՏԵՍԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐ<br>ԳԼՈՒԽ 2 ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԿԱՊԻՏԱԼԻ ԲՆՈՒՅԹՆ ՈՒ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ<br>ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ<br><br><br>ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ<br><br>Սույն աշխատության հետազոտության օբյեկտը մարդկային կապիտալն է, նրա համակարգը և կառուցվածքը: Աշխատանքում կատարվում է մարդկային կապիտալի բաղադրատարերի զարգացման ու վերարտադրության առանձնահատկությունների, հիմնախնդիրների վերլուծություն: <br>Մարդկային կապիտալը (human capital) հասարակության մտավոր, ֆիզիկական, բնական, առողջապահական և այլ ռեսուրսների հավաքական ամբողջությունն է, որը տվյալ հասարակության բարեկեցության ապահովման, երկրի տնտեսության զարգացման անկյունաքարն է: Յուրաքանչյուր պետության մարդկային ռեսուրսների առկայությունը հնարավորությունների լայն դաշտ է ապահովում երկրի կայուն զարգացման համար: Ազգաբնակչության բարեկեցության ապահովման տեսանկյունից, թերևս, էական նշանակություն չունեն առկա մարդկային ռեսուրսների քանակական ծավալները: Մեր օրերում քիչ չեն այն ազգերն ու պետությունները, որոնք տիրապետում են թվաքանակով մեծ մարդկային ռեսուրսների, այնուհանդերձ, օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներից ելնելով ոչ միայն չեն կարողացել արդյունավետ օգտագործել այդ արժեքավոր ռեսուրսները, այլև ռեսուրսների անարդյունավետ կառավարման հետևանքով երկիրը կանգնել է տնտեսական և քաղաքական լրջագույն հիմնախնդիրների առջև: Նշենք, սակայն, որ նախ տվյալ հասարակությունից և նրա քաղաքական վերնախավից է կախված մարդկային կապիտալի ձևավորման, կուտակման և թիրախավորված կիրառության արդյունավետությունը: Կրթության, գիտության ոլորտում անհրաժեշտ և համարժեք թիրախավորված և հետևողական ներդրումների իրագործման հարցում պետության և հասարակության փոխհամաձայնության արդյունքում մշակված ռազմավարությունը հնարավորություն է տալիս առկա մարդկային կապիտալի կիրառությունից ակնկալել որակական հետադարձ արդյունք:<br>Ժամանակակից տնտեսության զարգացման մեջ անժխտելի է որակյալ մարդկային կապիտալի և դրա արդյունավետ կառավարման առանցքային դերը: Բնորոշվելով որպես անհատի՝ եկամուտ ստեղծելու կարողությունների ամբողջություն (ներառյալ բնատուր ունակությունները, կրթությունը և կուտակված մասնագիտական փորձը) 1 , մարդկային կապիտալը տնտեսու- թյան և՛ մակրո, և՛ միկրո մակարդակներում դիտվում է որպես կառավարման արդյունավետության բարձրացման առաջնային գործոն: Ներկայիս պայմաններում աշխարհի բոլոր երկրները, լինեն զարգացած, թե զարգացող, կանգնած են այնպիսի խնդրի առջև, ինչպիսին է երկրի տնտեսության զարգացումը հին ավանդական մեթոդներից (բնական ռեսուրսների էքստենսիվ և ինտենսիվ շահագործում, ֆիզիկական կապիտալի օգտագործման արդյունավետու- թյան բարձրացում, աշխատուժի էքստենսիվ և ինտենսիվ օգտագործման մակարդակի ավելացում) անցում կատարելու նոր, այլընտրանքային մեթոդների։<br>Սույն աշխատանքը բաղկացած է երկու գլուխներից, որոնցից առաջինում ներկայացված է մարդկային կապիտալի տեսական բնույթը, իսկ երկրորդ մասում վեր է հանված մարդկային կապիտալի հայաստանյան կիրառելիության պատկերը:<br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>ԳԼՈՒԽ 1<br><br>ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԿԱՊԻՏԱԼԻ ՏԵՍԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐ<br><br>Ունենալ զարգացած տնտեսություն, ասել է թե՝ ունենալ գիտելիքահենք տնտեսություն, իսկ սույն տնտեսության հիմքում առաջնայինը մարդն է՝ գիտելիքի ստեղծողն ու կիրառողը։ Մարդու մոտ գիտակցված գործելու կարողության ձևավորումը դարձել է տնտեսության և հասարակության զարգացման, հետևաբար նաև տնտեսագիտության և սոցիալական գիտությունների հետազոտությունների առաջնային ուղղություններից մեկը։<br>Մարդկային կապիտալի տեսության մեջ առանձնացվում է երկու հիմնական տեսակ՝ անհատական մարդկային կապիտալ և ազգային մարդկային կապիտալ: 1970-80-ականներից սկսած՝ շեշտակի տեմպերով տեղի ունեցող արդյունաբերականացման գործընթացները, որտեղ մարդկային ռեսուրսների հարցում առաջնային էին համարվում բնական, ֆինանսական և նյութական ասպեկտները, անցան որակապես ավելի բարձր աստիճանի՝ մարդկային ռեսուրսներում առանցքային նշանակություն տալով կրթությանը և տեղեկատվությանը: Հետագայում Մարդկային կապիտալ հասկացության ձևակերպման շրջանակներն ավելի ընդլայնվեցին: Համաշխարհային բանկի փորձագետների վերջին զեկույցներում մարդկային կապիտալի գնահատման հաշվարկները հիմնվում են այնպիսի չափորոշիչների վրա, ինչպիսիք են սննդի, բնակավայրի, կրթության, առողջապահության ուղղությամբ ընտանեկան և պետական ծախսերը: <br>Երկրի մարդկային կապիտալի մեծությունը հնարավոր չէ ուղղակիորեն արտահայտել արժեքային ցուցանիշներով, սակայն այդ կապիտալի տարբեր կողմերի չափման համար գոյություն ունեն որոշակի ցուցիչներ, որոնցից են՝ կյանքի տևողությունը, կրթվածության մակարդակը, բարեկարգված բնակարանով ապահովվածությունը, հանցավորության մակարդակը և այլն։ Անուղղակի ձևով մարդկային ներուժի մեծության վերաբերյալ տվյալներ կարող են ստացվել նաև ընկերության ընդհանուր կապիտալում մարդկային կապիտալի մասնաբաժնի կամ տնտեսական աճի ապահովման գործում ունեցած ներդրման գնահատման միջոցով։<br>Մարդկային կապիտալ հայեցակարգի հիմքում ընկած են հետևյալ սկզբունքները. <br>մարդկային կապիտալը ստեղծագործական ունակությունների, գիտելիքների հմտությունների ամբողջություն է, որն օգտագործվելով` տնտեսությունում ապահովվում է եկամուտների բարձր մակարդակ և ազգային հարստության աճ։ Այդ ունակությունների պահպանման կամ ավելացման համար անհրաժեշտ են ներդրուներ,<br>տնտեսության զարգացման գործում գլխավոր գործոնը մարդկային կապիտալի կուտակման գործընթացն է, <br>մարդկային կապիտալը մարդուց անբաժան մաս է, սակայն մարդկային անհատականությունը չի կարելի հանգեցնել միայն նրա մասնագիտացման կամ կրթական մակարդակին կամ էլ առողջական վիճակին. հիմնախնդիը պետք է դիտարկել համալիր համակարգում, <br>ստեղծագործական ունակությունների առկայությունը պետք է հանգեցնի ոչ միայն նյութական շահին, այլ նաև հոգեկան բավարարվածությանը, ժամանակի տնտեսմանը, սոցիալական հեղինակության բ արձրացմանը, <br>մարդկային կապիտալը ֆիզիկական կապիտալի նման նախատեսված է երկարատև օգտագործման համար։ Մարդկային կապիտալը, ի տարբերություն մյուս ձևերի, ավելի պակաս ու դանդաղ վերացման հատկություն ունի։ <br>Տնտեսական առաջընթացում մարդկային գործոնի դերը սկսել է կարևորվել դեռևս 20-րդ դարի 50-60–ական թվականներից, դառնալով մարդկային կապիտալի տեսության գործնական դրսևորումների սկզբնաշրջանը։ Ամերիկացի տնտեսագետ Թ. Շուլցին համարում են մարդկային կապիտալի տեսության ուսումնասիրման գործի նախակարապետը, ում աշխատանքի ջատագովն էր նաև մեկ այլ ամերիկացի՝ Հ. Բեկկերը։ Այս երկու գիտնականների անուններն էլ պսակվեցին «Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին» մրցանակի դափնիով (Թ. Շուլցը 1979 թ., Հ. Բեկկերը՝ 1992 թ.)։ <br>Մարդկային կապիտալի հայեցակարգն իր ժամանակակից տեսքով արդյունք է տնտեսագիտության առանձին ուղղությունների կողմից մշակված տեսությունների, որոնցից յուրաքանչյուրը հարցը քննարկում և մեկնաբանում է իր տեսանկյունից։ Այս ուղղությունների տեսակետների ուսումնասիրությունը հանգեցնում է որոշ ընդհանրացումների.<br>շրջանառության մեջ դրվեցին այնպիսի հիմնարար տնտեսագիտական կատեգորիաներ, ինչպիսիք են կենդանի գործող ուժեր, արտադրողական աշխատուժեր, աշխատուժ, կապիտալ,<br>հիմնավորվեց այն տեսակետը, թե՝ ազգային տնտեսության արդյունավետության կարևոր գործոններից է մարդու որակը, իսկ մարդկանց ունակությունները ամբողջ հասարակության մի մասն է։ Հետագայում այս կանխադրույթը հնարավորություն ընձեռեց զարգացնել մարդկային կապիտալ հայեցակարգը։<br>առաջ քաշվեց այն հիմնադրույթը, թե անձի կարևորագույն որակական հատկանիշները ձևավորվում են նախ և առաջ կրթության ու դաստիարակության համակարգով (վերջինս ավելի զարգացավ ներդրումներ մարդկային կապիտալում տեսության մեջ) ։<br>Մարդկային կապիտալին նվիրված հետազոտություններում տրված են բազմաթիվ բնորոշումներ ու ձևակերպումներ, որոնք հիմնականում նպատակ են հետապնդում դրանք համահունչ դարձնելու կապիտալի վերաբերյալ որևէ տեսության հիմնադրույթնե- րին: Դրա հետ կապված՝ բերվում են կապիտալի և մասնավորապես մարդկային կապի- տալի վերաբերյալ բազմաթիվ հեղինակների ձևակերպումներ: Դրանք գնահատելու և մարդկային կապիտալի տեսության հիմնադրույթները ներկայացնելու համար անհրա- ժեշտ ենք համարում մարդկային կապիտալը դիտարկել կապիտալի վերաբերյալ տեսու- թյունների համատեքստում:<br>Ուսումնասիրելով տնտեսագիտական միտքը հանգում ենք այն եզրակացության, որ շատ տնտեսագետներ, ընդունելով մարդկային կապիտալ հասկացության գոյատևման իրավունքը, դրա մեջ ներառում են տարբեր բովանդակություն։<br>Համարում էին, որ մարդու կարողությունները և արդյունք ստեղծելու հնարավորությունները որպես կապիտալ ընդունելու տնտեսագիտական հիմքեր չկան։ Կապիտալի սոցիալական բնորոշումը տրվել է մարքսյան տնտեսագիտության կողմից, ըստ որի` կապիտալը վարձու աշխատանքի շահագործման միջոցով հավելյալ արժեք կամ շահույթ բերող և դրանով իսկ ինքնամեծացող արժեք է: Հատկանշական է այն հանգամանքը, որ Մարքսը ժխտել է մարդու աշխատանքային ընդունակությունները կամ աշխատուժը կապիտալ համարելու մոտեցումները, քանի որ, ըստ նրա, այդ դեպքում ստացվում է, որ աշխատուժի տերը կամ վարձու բանվորը նույնպես կապիտալիստ է, ինչն էլ անհեթեթություն է. չէ՞ որ նա տոկոսային եկամուտ չի ստանում և կապիտալային արժեքի եկամուտը ստանում է իր իսկ աշխատանքային ջանքերը գործադրելու շնորհիվ: Այնուհանդերձ, Մարքսը բանվորին դիտարկել է որպես արտադրողական կապիտալի բաղադրամաս: Կ. Մարքսը ընդունելով, որ կապիտալն ունի արժեք և ինքնաաճի /տոկոսի ձևով/ հատկություն, սխալ էր համարում տվյալ հատկություններից զուրկ աշխատուժը կապիտալ համարելը։ Նույն Գարի Բեկկերը Նոբելյան մրցանակի շնորհման զեկույցում նշում է, որ բավականին ժամանակ վարանում էր իր գիրքը «Մարդկային կապիտալ» անվանելու հարցում, քանի որ տվյալ տերմինի նկատմամբ թշնամական վերաբերմունք էր դիտարկվում։ Տվյալ հասկացությունն այդ շրջանում դիտարկվում էր որպես մարդու նվաստացում, քանզի մարդուն համեմատության մեջ էր դնում մեքենայի հետ։<br>Յուրաքանչյուր նորարարական ալիք, առաջին հերթին ուղղված լինելով տեխնոլոգիաների, մեքենաների և սարքավորումների արդիականացմանը, առաջ է բերում աշխատուժի որակավորման նոր պահանջներ: <br>Ըստ Ջ. Միլլի տեսության «Մարդկային ինքնությունը կապիտալ չէ, մարդը ծառայում է որպես նպատակ, որի համար գոյություն ունի հարստությունը։ Սակայն նրա ձեռք բերած ունակությունները, որոնք հանդես են գալիս որպես միջոցներ և իրականացվում են միայն աշխատանքի միջնորդությամբ, լրիվ հիմնավորվածությամբ կարելի է դասել կապիտալ կատեգորիային»։<br>Կատարված ուսումնասիրությունները մատնանշում են, որ Ադամ Սմիթն առաջինն էր, ով 1776 թ. իր «Ազգերի հարստություն» աշխատության մեջ կապիտալին իր կողմից տրված սահմանումում ընդգրկեց նաև մարդկային կապիտալի հասկացությունը։ Սմիթը ժողովրդի կապիտալի կազմում ներառում էր բնակիչների ձեռք բերած հմտությունները, քանզի դրանք ավելացնում են հասարակության, ինչպես նաև անհատի հարստությունը։ <br>Ադամ Սմիթին հաջորդող հետագա մեկուկես դար ժամանակահատվածում մարդկային տարրի գոյությունը կապիտալում տնտեսագիտական ուսմունքներում համարյա մոռացության տրվեց։ Այդ շրջանում առաջնային էր համարվում նյութատեխնիկական կապիտալը, իսկ մարդու մասնակցությունը դիտվում էր որպես կապիտալի կիրառության միջոց։<br>Ու. Բոուենը գտնում էր, որ մարդկային կապիտալի էությունը «բաղկացած է ձեռք բերած գիտելիքներից, հմտություններից, մոտիվացիայից և էներգիայից, որոնցով օժտված են մարդ արարածները և որոնք կարող են օգտագործվել ապրանքներ և ծառայություններ արտադրելու նպատակով որոշակի ժամանակաշրջանի ընթացքում»:<br>Իսկ ահա Գ. Մենքյուն այն որակում է որպես մարդկանց կրթության և աշխատանքի ընթացքում ուսուցանելու գործընթացում կուտակված ներդրումներ: Ի տարբերություն վերջիններիս, Ջեյմս Գոռթնին մարդկային կապիտալ տերմինի փոխարեն օգտագործում է ՄՌ՝ մարդկային ռեսուրսներ տերմինը, այն բնութագրելով որպես «մարդու ունակությունները, հմտությունները և առողջությունը, որոնք կարող են նպաստել ընթացիկ և ապագա արտադրանքի արտադրությանը: Կրթության և ուսումնառության մեջ ներդրումները կարող են մեծացնել մարդկային ռեսուրսների առաջարկը»: <br>Միավորված ազգերի կազմակերպությունն առաջարկել է մարդկային կապիտալի զարգացման հետևյալ բնութագրիչները. <br>1. բնակչության եկամուտները (կենսամակարդակը), <br>2. մարդկանց կրթության մակարդակը, <br>3. մարդկանց առողջական վիճակը: <br>Ընդ որում՝ որպես դրանց համապատասխան ցուցանիշներ ընտրած են. <br>եկամտի գնահատման համար՝ երկրում մեկ շնչի հաշվով արտադրված համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ), որը բնութագրում է պատշաճ կենսամակարդակ ունենալու հնարավորությունը, <br>կրթության մակարդակի գնահատման համար՝ գրագիտության մակարդակը և համապատասխան տարիքային խմբի բնակիչներից ուսումնական հաստատություններում ընդգրկվածների թիվը. այդ երկու չափանիշների կշռված մեծությունների (առաջինը՝ 1/3, երկրորդը՝ 2/3 գործակցով) գումարը ներկայացնում է կրթության մակարդակը երկրում, - մարդկանց առողջության գնահատման համար՝ նորածինների կյանքի սպասվելիք միջին տևողությունը տարիներով: <br>Իսկապես մարդկային կապիտալի համախմբված հատկանիշներն արտահայտվում են որակական չափանիշներով: Դրանք են` առողջությունը, կյանքի տևողությունը, կրթությունը և գիտելիքները, կենսական և աշխատանքային փորձը, մտավոր ունակությունները, կյանքի մշակույթը, կազմակերպական ու ձեռնարկատիրական ունակությունները և այլն: Պետք է նշել, որ պետական զարգացվածության հետ փոխադարձ կապը բնորոշ է մարդկային կապիտալին ընդհանրապես և նրա առանձին բաղադրատարրերին՝ մասնավորապես: Փոխադարձ կապ գոյություն ունի նաև մարդկային կապիտալի առանձին բաղադրատարրերի միջև, որի արդյունքում նրանք ունենում են ինչպես ընդհանուր, այնպես էլ տարբերիչ գծեր: Այսպես օրինակ՝ կրթության և առողջության կապիտալների կապն արտահայտվում է հետևյալ կերպ. որքան մարդը կրթված է, ունի կրթական բարձր մակարդակ, այնքան նա մեծ նշանակություն է տալիս առողջությանը, քանի որ վերջինս հիմք է մտավոր ունակությունների զարգացման համար: Բացի այդ, առողջ մարդն ավելի մեծ հնարավորություններ ունի ստանալու ժամանակակից պահանջները բավարարող կրթություն: Այս երկուսի միջև ընդհանուրն այն է, դրանք կրողին անմիջապես եկամուտ չեն բերում, ակնկալում են հետագայում ստանալ, պահանջում են, ի հաշիվ ընթացիկ ծախսերի, զգալի միջոցների ընդգրկում: Միևնույն ժամանակ, և՛ առողջությունը, և՛ կրթությունը երկարատև օգտագործվում են իրենց կրողների կողմից, որի արդյունքում կարող են ենթարկվել ֆիզիկական ու բարոյական մաշվածության: <br>Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Թ. Շույլցը, ապացուցել է, որ ԱՄՆ-ի տնտեսությունում ավելի շատ եկամուտ է ստացվում մարդկային կապիտալից, քան ֆիզիկական կապիտալից։ Ըստ նրա` զարգացող երկրները ներդրումներ պետք է կատարեն առաջին հերթին առողջապահության, կրթության, գիտության ոլորտում։ Դա ավելի շահավետ է, քան նոր ձեռնարկություններ կառուցելը:<br>Այսպիսով, մկանային ուժի վրա հիմնված աշխատանքը կոչվում է ֆիզիկական, իսկ խնդիրների լուծմանն ուղղված անհատի մտավոր գործունեությունը՝ մտավոր: Դարեր շարունակ արտադրական գործընթացի հիմնական բաղադրիչը մարդու ֆիզիկական աշխատանքն էր: Անհատի արտադրական գործառույթների գնահատման որակական նոր փուլը կապված է XX դ. կեսին սկսված ԳՏՀ-ի արդյունքների ներդրման և արտադրության ավտոմատացման հետ: Աշխատողի կարգավիճակի գործառնական փոփոխության տեսանկյունից այդ գործընթացի էությունն այն է, որ աշխատանքի գործիքները կառավարող մարդուն փոխարինելու է գալիս յուրահատուկ մի մեխանիզմ, որի հետևանքով տեղի է ունենում անհատի յուրօրինակ օտարում տեխնոլոգիական գործընթացից: Նոր պայմաններում աշխատող անհատից պահանջվում էին նոր հմտություններ: Ավտոմատացված արտադրական գործընթացի ղեկավարումը պահանջում էր ոչ միայն կիրառական հմտություններ և փորձ, այլև ընդհանուր, տեխնիկական և հատուկ գիտելիքների որոշակի մակարդակ: Աստիճանաբար աճում էր մտավոր աշխատանքային ծախսումների տեսակարար կշիռն արտադրական ոլորտում, տեղի էր ունենում աշխատանքի հագեցում մտավոր գործունեությամբ և ստեղծագործական մտածելակերպով: Նման աշխատողը դառնում էր անփոխարինելի՝ ի հաշիվ բարձր որակավորման: Այդ որակը հազվագյուտ է և, միաժամանակ, ձեռքբերովի: Իսկ այս գործոնի հիմքը կրթությունն է: Աշխատանքային ունակությունները դադարեցին անհատի բնական կարողությունների շարունակությունը լինելուց, դրանց ձեռքբերումը դարձավ առանձնացված մի գործընթաց, որը պահանջում էր ներդրումային լուրջ քաղաքականության իրականացում:<br>Թեմայի շուրջ հետաքրքիր կարծիք է արտահայտում ռուսական ամսագրերից մեկը /Л. Жак1, В. В. Циганов: Возможные пути будущего общественного развития // Российский гуманитарный журнал. 2016. Том 5. №4/ ,Известно, что экономическая наука работает с каким-то непонятным препаратом человека, которого называет Homo economicus. Важным шагом вперед было бы, если бы экономика поняла, что необходимо согласиться с тем фактом, что человека нельзя полностью просто расчленить и извлечь из него только те свойства, которые подходят именно для того описания, к которому данная наука стремится, либо как источника силы его мышц или активности мозга. Поэтому основой экономических рассуждений должен быть весь человек, так как существует предел: человек – машина. Экономика гордится тем, что называется общественной наукой, но в действительности она не признает даже отдельного человека, не говоря уже об обществе. Современная экономика является, напротив, глубоко бесчеловечной в том, как она систематически деградирует человека на человеческие ресурсы или человеческий капитал. Человек как таковой для современной экономической науки совершенно лишний, и нужно признать, что последний раз видел человека в экономике Адам Смит, который был, прежде всего, моральным философом, а его работа ,Богатство народовե была лишь чем-то вроде побочного продукта. Если мы хотим говорить об экономике, а также о социологии как об общественных науках, то совершенно необходимо признать тот факт, что основой общества является не отдельный человек или его якобы научные препараты, а пары людей и их отношения. Это значит, что то, о чем здесь идет речь, это не преодоление капитализма, а преодоление индивидуализма. Индивидуализм – это то, что разлагает современное общество, разрушает доверие между людьми и само человеческое достоинство. Мы находимся на пороге возможного перелома в общественном развитии, где общество перестает быть обществом и становится свободным текучим накоплением индивидуальных лиц. Такую пародию на общество можно, естественно, не только помещать в любую форму или емкость, но также как угодно разделять и объединять. Ее можно даже сжимать и перемещать. Разумеется, что такое представление об обществе без корней, хребта и структуры является привлекательным для элит, которые стре- мятся его контролироватьե.<br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>ԳԼՈՒԽ 2<br>ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԿԱՊԻՏԱԼԻ ԲՆՈՒՅԹՆ ՈՒ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ<br><br>Վերջին շրջանում մարդկային կապիտալի հիմնախնդիրը դարձել է նաև հայ տնտեսագետների հետազոտական գործունեության օբյեկտ: Կարևոր ենք համարում նշել, որ ներկայում ՀՀ Կառավարության կողմից հանրապետության տնտեսության զարգացման ռազմավարական երեք ուղղություններից մեկը համարվում է մարդկային կապիտալի զարգացումը:<br>Մարդկային կապիտալի զարգացման ցուցանիշներով Հայաստանը դասվում է միջին զարգացած երկրների շարքին: Դա ամենից առաջ պայմանավորված է կրթության բնագավառում ձեռք բերված հաջողություններով: Հայաստանը դեռևս ԽՍՀՄ կազմում համարվում էր բարձր կրթական մակարդակ ունեցող երկիր: Այն առաջնակարգ տեղ էր զբաղեցնում արտադրության մեջ միջնակարգ, միջնակարգ մասնագիտական և բարձրագույն կրթության աշխատողների թվաքանակով: Իսկ գիտության թեկնածուների և դոկտորների թվով (10.000 մարդու հաշվարկով) զբաղեցնում էր առաջին տեղը: Ընդհանուր առմամբ Հայաստանում կրթությունը ավանդաբար բարձր վարկանիշ է ունեցել: Այսօր էլ պետական, ազգային կարևոր խնդիր է կրթության համակարգի պահպանումը և կատարելագործումը և միջազգային ասպարեզում նրա մրցունակության պահպանումը:<br>Ներկայումս ՀՀ-ի առջև ծառացած կարևորագույն խնդիրը տնտեսության զարգացման ծրագրերի ու նպատակների ուղղորդումն է դեպի բարձր տեխնոլոգիաների և գիտատար ճյուղերի զարգացումը։ Քանի որ աշխարհում կա դրա փորձը. երբ երկիրը հարուստ չէ բնական ռեսուրսներով, բայց տնտեսությունը ձեռք է բերել զարգացման բարձր մակարդակ (Ճապոնիա, Հարավային Կորեա) ի հաշիվ մարդկային կապիտալի ու մարդկային ներուժի։ Նման քաղաքականություն կիրառելու համար հանրապետությունում առկա է մտավոր այդ մեծ ներուժը, անհրաժեշտ է միայն ծավալել այնպիսի գործունեություն, որպեսզի այն ուղղորդվի տնտեսական աճի նոր գործոնների մշակմանն ու վերլուծությանը։ Վերջիններիս մեջ մեծ տեղ պետք է հատկացվի մարդկային կապիտալի տեսությանը։ Այս տեսակետից առավել նպատակահարմար է աշխատուժի ձևավորման գործընթացի ուսումնասիրումն իրականացնել հենց անհատի մեջ մարդկային կապիտալի ձևավորման տեսանկյունից։ Ծախսերը, որոնք իրականացվում են պետության, ընկերության, ընտանիքի կամ հենց իր՝ մարդու կողմից, պետք է օգտագործվեն և օգուտ բերեն ինչպես անհատին, այնպես էլ երկրի տնտեսությանն ու հասարակությանը։ Ելնելով ժամանակակից տեսակետներից, կարելի է եզրակացնել, որ հասարակության և երկրի տնտեսական առաջընթացը զգալիորեն կախված է երեք հիմնական նպատակների իրականացումից. <br>ա) ապրել երկար և առողջ կյանքով, <br>բ) ձեռք բերել գիտելիքներ և ընդլայնել ու կատարելագործել դրանք, <br>գ) ձեռք բերել ապրուստի գոյատևման միջոցներ, որոնք կապահովեն կյանքի արժանապատիվ մակարդակ։ <br>Երկրի տնտեսության զարգացման նպատակով մարդկային կապիտալի արդյունավետ օգտագործման համար պետք է ունենալ համապատասխան միջավայր, առանց որի դժվար է լուծել այն խնդիրները, որոնք ծառացած են այս առանձնահատուկ ռեսուրսի առջև։ Դա վերաբերում է նախ և առաջ կրթական համակարգին, այսինքն՝ կադրերի բարձրակարգ որակավորմանն ու մասնագիտական պատրաստվածությանը, այնուհետև երկրի կառավարության կողմից տնտեսական (կադրային) այնպիսի քաղաքականության իրականացմանը, որպեսզի ապահովվեն բավարար քանակի աշ- խատատեղեր, այսինքն՝ տնտեսության կողմից նպատակդրված մասնագետների պահանջարկի ավելացում։ Մեր հանրապետության համար երկու պայմաններն էլ դեռևս բավարար չեն։ Նախ՝ կրթական համակարգը վերափոխման և նորի ձևավորման փուլում է. վերաբացվում են բանվորական բարձրակարգ կադրեր պատրաստող կրթական օջախ- ները, կատարվում են նորանոր փոփոխություններ, սակայն եթե գնահատելու լինենք ներկայիս կրթական համակարգի դրվածքը, ապա կնկատենք, որ դա դեռևս չի բավարարում այն պահանջները, որոնք ներկայացնում են և՛ գործատուները և՛ տնտեսությունն ընդհանրապես։ Դա վերաբերում է և՛ մասնագիտական գիտելիքներին, և՛ որակական հատկանիշներին, և՛ բարոյահոգեբանական բնութագրին։ Երկրորդ, մարդկային կապիտալի արդյունավետ օգտագործման մյուս պայմանը նույնպես բարելավման կարիք ունի։ Այսպես, հանրապետության աշխատանքի շուկայում աշխատանքի առաջարկի և պահանջարկի միջև նկատվում է անհամապատասխանու- թյուն (խոսքը ոչ թե քանակական, այլ որակական, կառուցվածքային գործոնների մասին է)։ <br>Վերջին տարիներին ՀՀ աշխատանքի շուկայում նկատելիորեն մեծացել է պահանջարկը բարձրակարգ բμանվորական մասնագետների նկատմամբ, որը աշխատանքի առաջարկում բավարար քանակությամբ չի ապահովվում։ Բացի այդ, բարձրագույն կրթություն ստացած շատ երիտասարդներ, չգտնելով իրենց պահանջները բավարարող (աշխատավարձ և աշխատանքային պայմաններ) մասնագիտությանը համապատասխան աշխատանք, աշխատանքի են անցնում կա՛մ պակաս որակավորում պահանջող, բայց համեմատաբար բարձր եկամուտ ապահովող ընկերություններում (օրինակ, հյուրանոցներում` սպասավոր, սրճարան-ռեստորաններում՝ մատուցող), կա՛մ էլ հեռանում են հանրապետությունից։ Երկու դեպքում էլ դա երկրի տնտեսության համար մեծ կորուստ է և՛ ֆինանսական, և՛ մարդկային-կադրային առումով։ Վիճակը բարելավելու նպատակով երկրի տնտեսության գերխնդիրը պետք է լինի համապատասխան աշխատատեղերի ստեղծումը, ժամանակակից պայմաններին համահունչ կրթական համակարգի ձևավորումն ու զարգացումը։ Սրանք այն կարևոր քայլերն են, որոնք կնպաստեն երկրի տնտեսության իրական վիճակի կայունացմանը և պայմաններ կստեղծեն հետագա բարգավաճման համար։<br>Տնտեսական աճ - մարդկային կապիտալի վերարտադրություն կապը փոխադարձ է, և դրանց փոխհարաբերությունը պետք է դիտարկել որպես մեկ ամբողջություն:<br>Մարդկային կապիտալի վերարտադրությունն իրականացվում է երկու մակարդակով՝ մակրոտնտեսական և միկրոտնտեսական, այսինքն՝ ընտանեկան։ Մարդկային կապիտալի կայացման ելակետային և հիմնական փուլը ընտանիքն է. հասարակության կենսաբանական և սոցիալ- տնտեսական բջիջը: Ընտանիքում է ծնվում մարդը, և սկիզբ առնում մարդկային կապիտալի երկարաժամկետ կայացումը: Միևնույն ժամանակ մարդկային կապիտալն է հանդիսանում ընտանիքի կամ տնային տնտեսության կրողը: Դրանով է բացատրվում, որ մարդկային կապիտալի կայացման, զարգացման և կենսագործունեության արդյունավետության մասին լիարժեք տեղեկատվություն ենք ստանում տնային տնտեսությունների բյուջեների հետազոտություններից: Այդ պատճառով, մարդկային կապիտալի կայացման և զարգացման մեջ ընտանիքի դերը անփոխարինելի է: Ժամանակակից աշխարհում՝ հատկապես զարգացած երկրներում երեխաներին մանկատներից մասայաբար ընտանիք են տեղափոխում: Ընտանիքում է հիմնականում ձևավորվում և կայանում մարդկային կապիտալը: <br>Մակրոտնտեսական մակարդակում մարդկային կապիտալի վերարտադրության գործընթացը դիտարկվում է երկրագնդի, երկրի կամ տարածքի բնակչության վերարտադրությամμ։ Մարդկային կապիտալի հենքը, ինչպես նշել ենք, մարդն է, հե- տևաբար մարդկային կապիտալի վերարտադրությունը ծնելիության մակարդակն է, առողջապահության զարգացման աստիճանը, կրթության մակարդակը, որն ընդգրկում է նախադպրոցական դաստիարակությունը, ընդհանուր կրթությունը, միջնակարգ մասնագիտական կրթությունը, բուհական և հետբուհական կրթությունը, այնուհետև նախապատրաստումը աշխատավայրում, որակավորման μարձրացումն ու վերապատրաստումը, ինչպես նաև արտագաղթի ծավալաչափերը։ Ընդհանրապես, մարդկային կապիտալի վերարտադրությունը մակրոմակարդակում նրա առանձին բաղադրատարրերի վերարտադրությունն է ինչպես առանձին, այնպես էլ ամբող- ջականությամբ վերցրած։ Նշված բաղադրատարրերի արդյունավետ փոխգործունեությունը միայն կարող է ապահովել մարդկային կապիտալի ամբողջական վերարտադրություն։ Այդ շղթայի մի օղակի խափանումն անգամ կամ ոչ արդյունավետ գործընթացը կարող է հանգեցնել մարդկային կապիտալի վերարտադրության արդյու- նավետության մակարդակի նվազեցմանը։<br>Տեղին է նշել, որ ներկայում գնալով նվազում է տնտեսական աճի ազդեցությունը մարդկային զարգացման վրա: Երկրում որքան մեծ է բնակչության մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ ծավալը, այնքան փոքր է դրա աճից բնակչության զարգացման վրա ազդեցության չափը: Մարդկային կապիտալի կուտակումը տնտեսական աճի հիմքում դնելը բերում է նրան, որ զգալիորեն մեծանում է այդ աճի ազդեցության չափը մարդկային զարգացման գործընթացում: Դա պայմանավորված է նրանով, որ մարդկային կապիտալը միշտ մարմնավորված է կեցության մեջ, ուստի մարդկային հատույցի բաժինը կհասնի բոլոր նրանց, ովքեր այն տնօրինում են: Հետևաբար մարդկային կապիտալի հենքի վրա ձևա- վորված տնտեսական աճի դեպքում ՀՆԱ աճի յուրաքանչյուր միավորի օգտակարությունն ավելի զգալի կլինի բնակչության կենսամակարդակի բարձրացման գործընթացում, քան այլ գործոնների ազդեցությամբ պայմանավորված տնտեսական աճի:<br>ՀՀ-ում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ աճից մեծ սպասելիքներ կային եկամտի բաշխման սոցիալական անարդարության որոշակի կրճատման, մարդկային կապիտալի վերարտադրության բարելավման առումով, որոնք, սակայն, իրականություն չդարձան, քանի որ երկրում պահպանվող քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական անհավասարությունը և բնակչության առանձին խմբերի մեկուսացվածությունը պայմա- նավորում են աղքատության որոշակի բարձր մակարդակի առկայություն: Այդ մասին է վկայում այն հանգամանքը, որ ոչ միայն ավելացել է աղքատ բնակչության տեսակարար կշիռը ՀՀ-ում, այլև ավելի է մեծացել /ավելի քան 10 անգամ/ 20% ամենաաղքատ բնակչության և 20% ամենահարուստ բնակչության եկամուտների տարբերությունը. նույնը նկատվում է նաև սպառողական ծախսերում, որտեղ տարբերությունը ավելի քան 7 անգամ է: Դա խոսում է այն մասին, որ տնտեսական աճը ՀՀ-ում չի նպաստել բնակչության բարեկեցության մակարդակի բարձրացմանը, մարդկային կապիտալի արդյունավետ վերարտադրության գործընթացին: Արդյունքում Հայաստանը մարդկային զարգացման համաթվով գնալով զիջում է իր դիրքերը աշխարհի 125 երկրների շարքում:<br>Հայաստանի պարագայում կարևորվում է նաև մարդկային կապիտալի գենդերային հիմնախնդիրների հետազոտությունը, մասնավորապես կանանց աշխատուժի արդյունավետ օգտագործման հիմնախնդիրը, որ բնութագրվում է հետևյալ առաձնահատկություններով. <br>Հայաստանում բարձրագույն կրթություն ունեցողների մեջ գերակշռում են կանայք, ինչը վկայում է այն մասին, որ կանանց մարդկային կապիտալն առանձնանում է ավելի մեծ ներդրումներով: <br>Հայաստանի գործազուրկների մեջ գերակշիռ մաս են կազմում կանայք, որ կանանց աշխատուժի անարդյունավետ օգտագործման ապացույց է: <br>Հայաստանում կանանց միջին աշխատավարձը մոտ 1.5 անգամ զիջում է տղա- մարդկանց միջին աշխատավարձին, որ փաստում է կանանց վարձատրության բնագավառում առկա խտրականությունը: <br>Մեզանում լուրջ հիմնախնդիր է նաև որակյալ, ինտելեկտուալ մարդկային կապիտալի կենտրոնացումը: Հարցն այն է, որ որակյալ մարդկային կապիտալի գերակշիռ մասը կենտրոնացած է մայրաքաղաքում, ինչը պայմնավորված է այն հանգամանքով, որ բարձրագույն կրթօջախների ճնշող մեծամասնությունը Երևանում է: Մարդկային կապիտալի կենտրոնացումը Երևանում լուրջ հիմնախնդիրներ է ստեղծում մարզերի ուսանողների համար՝ հանրակացարանային ծախսեր և այլն: Անհրաժեշտ է լիցքաթափել Երևանը և տարածաշրջանային համալսարաններ բացել: <br>ՀՀ-ում մարդու իրավունքների պաշտպանության հետ հավասար պաշտպանության կարիք ունի նաև մարդկային կապիտալը: Հայաստանում ՄԿ հիմնախնդիրներին է առնչվում նաև միգրացիայի շարունակական բարձր մակարդակը: Բնակչության միգրացիան կտրուկ հարվածում է ազգային մարդկային կապիտալին, քանի որ մարդիկ երկրից հեռանում են՝ իրենց հետ տանելով տարիների ընթացքում կուտակած աշխատանքային փորձը և գիտելիքներ:<br>Հայաստանի Հանրապետությունը, լինելով մի քանի տարածաշրջանային տնտեսական միավորումների անդամ երկիր, արդեն իսկ որոշակի չափով մասնակցում է երկրների գլոբալացման գործընթացին։ Գլոբալացման գործընթացը իրենից ենթադրում է տվյալ երկրի տնտեսության, կրթության, առողջապահության, անվտանգու- թյան և բոլոր այլ ոլորտների ստանդարտացում և համաձայնեցում միջազգային ստանդարներին։ Երրորդ կարգի երկրների համար, որոնք գխավորապես չունեն բնական ռեսուրսներ և նպաստավոր տնտեսաաշխարհագրական դիրք, գլոբալ շուկային ինտեգրվելու ամենաարդյունավետ տարբերակը գիտակրթական համակարգի կատարելագործումն է։ Մարդկային ռեսուրսները համարվում են անսպառ ռեսուրս, և քանի որ ՀՀ-ում առկա են բոլոր անհրաժեշտ նախապայմանները մարդկային կապիտալի զարգացման և կատարելագործման համար, ուստի գիտակրթական համակարգը այն ամենակարևոր ոլորտներից մեկն է, շնորհիվ որի կարելի է զարգաց- նել երկրի տնտեսությունը, առաջացնել այլ երկրների հետաքրքրությունը դեպի ՀՀ կրթական ոլորտ, արտահանելե կրթական և գիտական արդյունքը, կապեր և համագործակցություն հաստատել այլ երկրների կրթական ոլորտի ներկայացուցիչների հետ։<br>«Մարդկային կապիտալի զարգացման գործողություններն ուղղված են լինելու առաջնային ծառայությունների ծավալների, որակի և մատչելիության աճին (ներառյալ՝ առողջապահությունը, կրթությունը, գիտությունը, մշակույթն ու առաջնային ենթակա- ռուցվածքները)՝ հատուկ շեշտադրելով նաև մարդու և բնության փոխհարաբերու- թյուններն ու ներդաշնակ զարգացումը։ ՀՀ քաղաքացու անձնական զարգացմանը, մասնագիտական աճին, նրա քաղաքացիական դաստիարակությանն ու մշակույթի մակարդակի ավելացմանն ուղղված գործողությունները լինելու են Կառավարության ուշադրության կենտրոնում՝ յուրաքանչյուրի մոտ ամրապնդելով հայրենիքում ապրելու նախընտրելիությունը», - ասվում է Հայաստանի հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրի (ՀԶԾ) գերակայությունները և հիմնական նպատակը 2014-2025 դրույթի կետում, որին ի հավելումն շարունակվում է՝ «Արդյունաբերական քաղաքականության ուղղորդող տեսլականը Հայաստանը բարձրարժեք և գիտատար ապրանքների և ծառայությունների արտադրության երկիր դարձնելն է, որի առանցքը ստեղծագործ մարդկային կապիտալն է: Այս տեսլականի իրագործումը պահանջում է փուլային մոտեցում՝ ենթադրելով աստիճանական անցում ռեսուրսաինտենսիվ արտադրություններից դեպի ունակությունների և հմտությունների, և այնուհետև՝ գիտելիքի վրա հիմնված արտադրությունների գերակշիռ դերակատարության երկարաժամկետ հեռանկարում: Հաշվի առնելով տնտեսության համակարգային զարգացման կարևորությունը` արդյունաբերական ռազմավարությունը դիտարկվում է տնտեսության համակողմանի զարգացման տեսլականի և տնտեսության այլ հատվածների զարգացման առաջնահերթությունների համատեքստում»:<br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ<br><br>Ներկա ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ այժմ համընդհանուր է այն կարծիքը, որ մարդը, լինելով հասարակության ձևավորման հիմքը և կարևորագույն տարրը, շնորհիվ գիտակցված գործելու իր կարողության, միաժամանակ հանդիսանում է նաև հասարակության զարգացումն ապահովող կարևորագույն գործոնն ու միջոցը։Սակայն բազում հարցեր դեռևս պարզաբանման կարիք ունեն։ Օրինակ՝ ինչպես և ինչ չափով է հարկավոր ապահովել այդ գործոնի լավագույն օգտագործումը, դրա միջոցով հասնելու համար զարգացման ցանկալի մակարդակին։ <br>ՀՀ տնտեսությունը բնութագրվում է որպես բնական ու նյութական սակավ պաշարներով, ըստ ոլորտների քիչ դիվերսիֆիկացված, անկատար մրցակցային դաշտով և տնտեսության մեջ դրամական փոխանցումների նշանակալի դերով տնտեսություն: Նման առանձնահատկություններով էլ պայմանավորված` այն բավականին խոցելի է արտաքին ցնցումների հանդեպ, ինչն ապացուցեց վերջին ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը` ստիպելով որոնել տնտեսության զարգացման նոր մոդելներ և վերաձևակերպել առաջնահերթությունները: Այս համատեքստում այսօր Հայաստանի տնտեսության զարգացման ապագան կապվում է գիտելիքահենք տնտեսության ձևավորման հետ, որտեղ առանցքային է մարդկային կապիտալի դերը` որպես տնտեսական աճի գործոն. դա այն ռեսուրսն է, որը բոլոր ժամանակներում էլ եղել է մեր երկրի տնտեսության զարգացման առաջմղիչը։ Անհրաժեշտ է ընդգծել, որ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացումը Հայաստանի նման սահմանափակ բնական ռեսուրսներով երկրի համար ռեալ հնարավորություն է մարդկային կապիտալը վերածելու տնտեսական առավելության:<br>Արդի պայմաններում համաշխարհային տնտեսության գլխավոր բնութագրերից մեկն այն է, որ ձևավորվել է տնտեսական զարգացման սկզբունքորեն նոր մոդել՝ հիմնված գիտելիքի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման կառուցակարգերի վրա: Եթե արդյունաբերական հասարակարգում զարգացման հիմնական գործոնն արդյունաբերական կարողություններն ու ֆիզիկական կապիտալն էին՝ զերծ սոցիալական և հոգևոր արժեքներից, ապա այժմ առանցքային է մարդկային կապիտալը: Այն ձևավորվում է ինստիտուցիոնալ միջավայրում՝ իր վրա կրելով հասարակական բոլոր ինստիտուտների դրոշմը: Դա է պատճառը, որ նորամուծական զարգացման հիմնական խնդիրներն իրենց վրա կրում են հասարակության զարգացման սոցիալական պայմանների ազդեցությունը՝ ներառյալ միջանձնային փոխհարաբերությունները, կրոնը, մշակույթը, բարոյական արժեքներն ու աշխարհայացքային մոտեցումները:<br>Տեղեկատվական հասարակության պայմաններում ձևավորված և կուտակված մարդկային կապիտալն ավելի արժեքավոր ռեսուրս է, քան ֆիզիկական կապիտալը, քանի որ արդյունավետության, տնտեսական աճի ու մրցունակության բարձրացման անկյունաքարն է: Ներկայումս զարգացումն առավել սերտորեն կապված է կյանքի որակի, քան մակարդակի հետ: Զարգացած մարդը սահմանափակ ռեսուրսներով կարող է ավելի բարձրացնել իր և մյուսների կյանքի որակը, քան թերզարգացած մարդն անսահմանափակ ռեսուրսներով:<br>Ելնելով հասարակության կայուն զարգացման հրամայականից, հարց է առաջանում. կարելի՞ է արդյոք մարդկային կապիտալի զարգացման գործառույթն ամբողջությամբ թողնել մրցակցային շուկայի ինստիտուտներին։ Ակնհայտ է, որ շուկայական ինստիտուտների կողմից նշված գործառույթն իրականացվելու է՝ հիմն ընդունելով սոցիալական ոլորտի ծառայությունների նկատմամբ անհատների և կազմակերպությունների վճարունակ պահանջարկի բավարարման նախապայմանը։Ընդ որում, սոցիալական ծառայությունները տրամադրվելու են մնացած ապրանքների նման՝ առևտրային հիմունքներով։ Սակայն նման մոտեցումն անընդունելի է հետևյալ պատճառներով.<br>բնակչության եկամուտների անհավասարությունը թույլ չի տալիս շուկայական հիմունքներով բաշխել սոցիալական ոլորտի ծառայությունները՝ ելնելով բնակչության և կազմակերպությունների իրական պահանջմունքներից։ Վճարունակ շուկայական պահանջարկի հիման վրա ձևավորված սոցիալական ոլորտի ծառայությունների ծավալը միշտ ցածր է դրանց իրական պահանջվող ծավալից;<br>բնակչության և կազմակերպությունների մի մասը, բավարար տեղեկացված չլինելով և հետևելով ավանդույթներին, չի ձևավորում սոցիալական ծառայություների նկատմամբ վճարունակ պահանջարկ։ Ասվածը, մասնավորապես, արտահայտվում է սեփական կամ ընտանիքի անդամների առողջության, կրթական մակարդակի, մշակութային զարգացման նկատմամբ ոչ բավարար ուշադրությամբ;<br>սպառողների և սոցիալական ծառայություններ մատուցողների միջև տեղեկատվությունն անհավասար է բաշխված։ Մի շարք դեպքերում տեղեկատվության պակասն այնպիսին է, որ սպառողն ի վիճակի չէ ինքնուրույն ընտրություն կատարելու և ոչ շուկայական կազմակերպությունների երաշխիքների կարիքն ունի։<br>Հիրավի Մրցակցային տնտեսություն ստեղծելու ճանապարհը երկրում մրցակցային մարդկային կապիտալի ձևավորման և արդյունավետ օգտագործման մեջ է: <br><br><br>ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ<br><br>Եղիազարյան, Բենիամին Հովսեփի, Մարդկային կապիտալը հասարակության զարգացման հիմնական գործոն : Ուսումնական ձեռնարկ / Բ.Հ. Եղիազարյան, Ա.Ս. Գյուրջյան, Ն.Բ. Եղիազարյան; ՀՀ ԳԱԱ Մ. Քոթանյանի անվ. տնտես. ինստ. - Երևան : Նա Դա Մա, 2007. - 328 էջ<br><br>Ղուշչյան, Համազ Բուղդանի, Մարդկային կապիտալի վերարտադրության պետական կարգավորումը : Ուսումնական ձեռնարկ / Հ.Բ. Ղուշչյան, Ռ.Ս. Ղանթարչյան; Խմբ.՝ Ի.Տ. Տիգրանյան; Հայաստանի պետ. տնտեսագիտ. համալս. - Երևան : Տնտեսագետ, 2009. - 159 էջ<br><br>Մարզպանյան, Հ. Միգրացիայի ռիսկերը և մարդկային կապիտալի վերարտադրությունը. հարցադրումներ, հարցումներ, համադրումներ / Հ. Մարզպանյան, Ռ. Մարկոսյան, Ն. Խաչատրյան ; ԵՊՀ. - Երևան : ԵՊՀ հրատարակչություն, 2016. - 138 էջ<br><br><br> title_arm Մարդկային կապիտալ title_eng convertot_1 Mardkayin kapital convertot_2 Mardkayin kapital convertot_3 Mardkayin kapital convertot_4 Mardkayin kapital convertot_5 Mardkayin kapital convertot_6 Mardkayin kapital convertot_7 Mardkayin kapital convertot_8 Mardkayin kapital convertot_9 Mardkayin kapital convertot_10 Mardkayin kapital convertot_11 Mardkayin kapital convertot_13 Mardkajin kapital convertot_14 Mardkayin kapital convertot_15 Mardkayin kapital convertot_16 Mardkayin kapital convertot_17 Mardkayin kapital convertot_18 Mardkayin kapital

referat.am kursayinner referatner diplomayinner tezer պատվիրել աշխատանքներ description_1 description_2 * Ներածություն<br>* Նյարդային համակարգը<br>* Նյարդային համակարգի կառուցվածքը<br>* Ողնուղեղի կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունները<br>* Ողնուղեղային արմատիկների ֆունկցիաները<br>* Ողնուղեղի զարգացման առանձնահատկությունները<br>* Ողնուղեղի պատյանները<br>* Գլխուղեղի կառուցվածքը<br>* Զարգացումը<br>* Ավտոնոմ նյարդային համակարգ<br>* Եզրակացություն<br>* Գրականության ցանկ title_arm Նյարդային համակարգը և կառուցվածքը title_eng convertot_1 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_2 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_3 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_4 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_5 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_6 Nyardayin hamakargy EV karucvacqy convertot_7 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_8 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_9 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_10 Nyardayin hamakargy EV karucvatsqy convertot_11 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_13 Njardajin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_14 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_15 Nyardayin hamakarg@ EV karucvacq@ convertot_16 Nyardayin hamakarg@ EV karycvacq@ convertot_17 Nyardayin hamakarg@ EV karucvack@ convertot_18 Nyardayin hamakarg@ YEV karucvacq@